Kryzys uderza w kobiety najbardziej – raport “Cyfrowy klucz do przyszłości zawodowej”

Jeszcze niedawno była niedostrzegana, dzisiaj okazało się, że jest podstawą funkcjonowania gospodarki – opiekuńcza praca kobiet. Niewidzialna, nieopłacana, pomijana w rankingach. Panie szczególnie są dotknięte skutkami pandemii i zawirowań na rynku, ponieważ przede wszystkim one są obciążone obowiązkiem opieki nad osobami zależnymi: dziećmi, starszymi rodzicami, osobami niepełnosprawnymi.

Kryzys COVID-19 to pierwsza w historii recesja, która tak mocno uderza w sfeminizowane obszary gospodarki. Kobiety, które dotychczas musiałby bardziej udowadniać swoje kompetencje, gonić w rozwoju zawodowym swoich kolegów, teraz muszą zmagać się z dodatkowymi trudnościami. Wierzymy, że mądre kształtowanie swojej ścieżki kariery, inwestycja w swoje kompetencje i zwrócenie się w stronę obszaru IT daje poczucie bezpieczeństwa na rynku.

Przypominamy raport Cyfrowy klucz do przyszłości zawodowej, który powstał w ramach ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej #Woman Update. Opracowanie prof. UW dr hab. Katarzyny Śledziewskiej i prof. UW dr hab. Renaty Włoch z DELab UW opublikowaliśmy w połowie 2020 roku. Była to jedna z pierwszych publikacji analizujących wpływ pandemii i lockdownu na sytuację na rynku pracy ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji kobiet.

Obciążenie opiekuńcze kobiet w Polsce i w Europie

Kobiety są na pierwszej linii frontu walki z koronawirusem. Stanowią 2/3 personelu medycznego (wśród personelu pielęgniarskiego i położniczego aż 85%) i zdecydowaną większość (90%) personelu zajmującego się osobami niepełnosprawnymi i długotrwale chorym (OECD 2020). Znacznie intensywniej angażują się również w opiekę nad dziećmi i wypełnianie obowiązków domowych: w Unii Europejskiej codzienną opieką nad dziećmi zajmowało się 92% kobiet i 68% mężczyzn (w wieku 25-49 lat), a co- dziennym przygotowaniem posiłków lub pracami domowymi – 79% kobiet, w porównaniu do 34% mężczyzn (GUS, 2018). Wyłączna opieka nad dziećmi, pomoc przy odrabianiu lekcji czy sprawowanie opieki nad osobami z niepełnosprawnościami należy wyłącznie do mężczyzn w zaledwie 3% polskich gospodarstw domowych (CBOS, 2018). Większe obciążenie obowiązkami domowymi dotyczy również kobiet pracujących zawodowo*.

Zdalne nauczanie i home office

Kolejną kwestią, która wpłynęła na odmienne oddziaływanie skutków kryzysu na kobiety i mężczyzn, jest fakt, że w trakcie pandemii większość krajów zdecydowała się zamknąć szkoły i placówki opieki dziennej. Na całym świecie ponad 1,5 miliarda dzieci nie uczęszczało w tym czasie do szkół (DELab UW, 2020).

Zamknięcie instytucji opiekuńczych i edukacyjnych na czas pandemii wyostrza strukturalne problemy wynikające z konieczności łączenia pracy zawodowej z opieką nad dziećmi i innymi osobami zależnymi. Kobiety znacznie częściej decydowały się na czasowe zawieszenie pełnienia obowiązków służbowych i przechodziły na zasiłek opiekuńczy (14% kobiet w porównaniu do 3% mężczyzn). To one również w znacznie większym stopniu mierzą się z problemem łączenia pracy zdalnej ze zdalną edukacją dzieci. Towarzyszy temu spadek produktywności, który odbija się w dłuższej perspektywie na trajektorii zawodowej kobiet.

Większe obciążenie pracujących kobiet obowiązkami domowymi pokazują m.in. dane dotyczące liczby artykułów naukowych składanych do czasopism w ostatnich tygodniach. Liczba artykułów, których autorami są mężczyźni, wzrosła o kilkaset procent, natomiast liczba artykułów pisanych przez ich koleżanki spadła o kilkanaście procent**.

Różowa gospodarka

Niecodzienna sytuacja izolacji po raz kolejny uwidoczniła skalę „różowej gospodarki”– nieodpłatnej, acz niezbędnej pracy domowej i opiekuńczej kobiet, której roczna wartość w skali światowej gospodarki szacowana jest na niemal 11 kwintylionów dolarów, czyli trzykrotnie więcej niż wartość światowego sektora technologicznego. Uwypukliła też znaczenie strukturalnych rozwiązań – sieci instytucji edukacyjnych i opiekuńczych, wspierających łączenie pracy i opieki nad dziećmi.

 „Nieodpłatna praca kobiet jest różową strefą gospodarki, swoistą odwrotnością szarej strefy. O ile w przypadku szarej strefy dochody są ukrywane w całości lub w części przed państwem, o tyle jeśli chodzi o różową strefę, dochody osiągane dzięki niej przez gospodarkę są ukrywane przez państwo. Oficjalnie nieodpłatna praca kobiet nie istnieje. Jedna trzecia produktu krajowego brutto jest niewidzialna, za to kobietom, które pracują przecież również zarobkowo, często mówi się, że działania na rzecz równości płci czy polityka prorodzinna są zbyt kosztowne. Nieodpłatna praca kobiet zostałaby dostrzeżona, doceniona i wyceniona dopiero wtedy, gdyby jej zabrakło (...)”.

Anna Dryjańska, Fundacja Feminoteka

Im wyższe umiejętności cyfrowe u kobiet, tym większa równość płci w środowisku pracy mówi Dorota Hryniewiecka-Firlej, Prezes Zarządu Pfizer Polska

Wyniki raportu skomentowała Dorota Hryniewiecka-Firlej, Prezes Zarządu Pfizer Polska:

Kryzys związany z sytuacją pandemiczną postawił przed całym światem nowe wyzwania, które mają i będą mieć odzwierciedlenie również na rynku pracy. Nowe technologie, przejście w sferę digitalizacji biznesu – o tych kierunkach rozwoju mówi się już od lat. Obecna sytuacja tylko wzmocniła i przyspieszyła ten proces i potrzebę dostosowania naszej pracy do przestrzeni cyfrowej.

Zmiany będą dotyczyć każdego z nas, jednak w wyjątkowy sposób wpłyną na sytuację kobiet. To one realizują wiele ról społecznych jednocześnie. To one, decydując się na macierzyństwo, na pewien czas wypadają z rynku pracy. Wreszcie – to one w największym stopniu w dobie pandemii były obciążone obowiązkami opiekuńczymi. Dlatego to właśnie kobietom trudniej dostosować się do dynamicznie zmieniającego się, zautomatyzowanego otoczenia i rynku pracy.

Wyzwanie to jest szczególnie ważne dla pracodawców, których podstawą działań powinno być budowanie relacji i strategii firmy opartej na empatii, godności i solidarności – wartościach wpisujących się w różnorodne potrzeby swoich pracowników.
My, pracodawcy, już dziś powinniśmy wspierać możliwości rozwijania kompetencji cyfrowych swoich pracowników, zwłaszcza w sektorach silnie sfeminizowanych. Wspieranie kobiet w zdobywaniu nowych umiejętności cyfrowych nie tylko pozwoli lepiej przygotować biznes do wyzwań przyszłości, ale także wzmocni proces wyrównywania szans pracowników ze względu na płeć. Jak bowiem potwierdzają badania – im wyższe umiejętności cyfrowe u kobiet, tym większa równość płci w środowisku pracy.

Nie możemy przy tym zapominać, że – obok kompetencji technicznych – konieczne jest podnoszenie kompetencji emocjonalnych, które pozwolą na lepszą adaptację do zmian i przełamywanie stereotypów, przede wszystkim tych w naszej głowie. Bo nie ma nic gorszego niż nurtujące nas pytanie: „Czy będę równie dobra?”. To manifestacja naszej wewnętrznej blokady przed samorozwojem i odważnym wkraczaniem w nową rzeczywistość zawodową.

Moje Drogie, czas wyjść poza ramy! Stanąć bez lęku przed nieznanym, podjąć wyzwanie i połączyć umiejętności cyfrowe z naszą wyobraźnią, inteligencją emocjonalną i empatią. Z pewnością z tego połączenia powstanie dzieło, które potomni będą podziwiać nawet za kilkanaście stuleci!
 

Future Collars wspiera dążenie do różnorodności w obszarze IT, wyposaża w umiejętności niezbędne do funkcjonowania w nowej rzeczywistości, pomaga przełamać bariery – technologiczne i emocjonalne w budowaniu pozycji na rynku pracy. Dzięki demokratyzacji dostępu do nauki i działalności społecznej docieramy do tych, którzy chcą się przebranżowić i postawić na rozwój w obszarze IT. Dzięki specjalistycznym kursom oraz projektom #WomanUpdate czy Dzień Kariery Kobiety w IT wiele osób zweryfikowało swoją pozycję na rynku pracy.

O Woman Update:

Celem kampanii #WomanUpdate zorganizowanej przez Future Collars jest dotarcie do kobiet, które chciałyby się przebranżowić, zdobyć kompetencje przyszłości, a tym samym – zmienić kurs swojego zawodowego życia. Także do tych, które dotychczas były wykluczone cyfrowo, ale pod wpływem przyspieszonej rewolucji technologicznej czy też kryzysu postcovidowego, nie mają już wyjścia i dla swojego własnego dobra powinny otworzyć się na świat nowych technologii.

Zarówno w przypadku jednych, jak i drugich, kampania jest bazą praktycznej wiedzy i drogowskazem w kontekście możliwych ścieżek rozwoju i dalszej kariery.
Na potrzeby akcji powstała dedykowana strona – http://womenupdate.org, na której znajdują się: bezpłatny poradnik dla kobiet, które chcą zdobyć kompetencje przyszłości, dostęp do darmowych lekcji z kompetencji cyfrowych, w tym m.in. z zakresu: programowania, social mediów, digitalu, liczne materiały edukacyjne, wywiady z kobietami, które przebranżowienie mają już za sobą, oraz liderkami w świecie IT.

Czytaj także:

• Gospodarka jest kobietą? Jak kryzys uderzył w sfeminizowane sektory gospodarki? Raport „Cyfrowy klucz do przyszłości zawodowej” – link
• Jak kryzys pandemiczny przyśpiesza transformację cyfrową? Raport “Cyfrowy klucz do przyszłości zawodowej” – link
• Kompetencje przyszłości. Raport “Cyfrowy klucz do przyszłości zawodowej” – link

*Kamp Dush, Dual-earner couples share the housework equally – until the first baby come, “The Conversation” 2015, https://theconversation.com/dual-earner-couples-share-the-housework-equally-until-the-first-baby-comes-41328.

** C. Flaherty, No Room of One’s Own, “Inside Higher Ed” 2020, https://www.insidehighered.com/news/2020/04/21/early-journal-submission-data-suggest-covid-19-tanking-womens-research-productivity.