Luka kompetencyjna na polskim rynku pracy rośnie. Czy pomogą reskilling, upskilling i niedoceniany dotąd potencjał kobiet?

Na polskim rynku pracy pogłębia się luka kompetencyjna — wg danych Organizacji Pracodawców i Usług IT SoDA już teraz brakuje 250-300 tys. specjalistów IT. Mimo to pracodawcy wciąż nie doceniają inwestycji w rozwój pracowników, za to ponoszą coraz wyższe koszty rekrutacji nowych specjalistów.

Zrekrutowanie nowego pracownika to wydatek do 200% rocznego wynagrodzenia na danym stanowisku. Niezależnie od zwiększania budżetów na pozyskiwanie talentów do IT aż 90% polskich przedsiębiorstw nie może pozyskać i utrzymać specjalistów z niezbędnymi umiejętnościami (Polski Instytut Ekonomiczny).

Odpowiedzią na niedobór specjalistów wydaje się reskililing, ale jedynie 7% pracodawców korzysta z tej możliwości, a tylko 6% zatrudnionych taki proces przeszło — to dane z badania “Wielki reset umiejętności” Future Collars. 

Wpływ cyfryzacji i robotyzacji na rynek pracy

Na tle tych danych specyficzna jest sytuacja kobiet na rynku pracy i w branży IT. Okazuje się, że niska świadomość kobiet na temat zagrożeń, jakie niesie za sobą cyfryzacja, idzie w parze z obawami związanymi ze zmianą zawodowego życia. 55% badanych kobiet nie obawia się wpływu cyfryzacji na ich branżę, a ponad 60% nie widzi związku postępującej rewolucji cyfrowej z jej wpływem na obecne stanowisko.

Tymczasem zawody związane z administracją, obsługą klienta, handlem, czyli najczęściej wykonywane przez kobiety, wskutek postępujących zmian wkrótce znikną lub znacząco się zmienią. Światowe Forum Ekonomiczne alarmuje, że do 2025 roku zniknie 85 mln miejsc pracy na całym świecie. Te, które pojawią się, będą wymagały tzw. kompetencji przyszłości, do których należą zaawansowane umiejętności cyfrowe. 

– Aby kobiety mogły odnaleźć się w tej sytuacji, niezbędna jest zmiana świadomości oraz zapewnienie im dostępu do specjalistycznych szkoleń. Edukacja na poziomie szkolnym, choć istotna, przestała być wystarczająca. Obecnie niezbędne kwalifikacje często zdobywamy bezpośrednio u pracodawcy, co dotyczy także nowych technologii. Odpowiedzialność współczesnego pracodawcy polega właśnie na oferowaniu możliwości kształcenia w miejscu pracy, co jest szczególnie istotne dla kobiet ze względu na liczne obowiązki pozazawodowe. Dzięki temu nie tylko wspiera on rozwój pracowników, ale zwiększa także konkurencyjność firmy poprzez podnoszenie kompetencji kadry i maksymalne wykorzystanie jej potencjału. W biznesie i na rynku pracy wygrają Ci, którzy nie boją się zmian i nowości. Dlatego zachęcam do odwagi i otwartości na nowe kompetencje – zwłaszcza te cyfrowe – podkreśla Ewa Małyszko, prezes PFR TFI.

 – Ilość kobiet w sektorze technologicznym jest ciągle bardzo niska — nadal 85% pracowników tej branży to mężczyźni. Dzięki projektowi Woman Update oraz inicjatywie Dzień Kariery Kobiety w IT  chcemy uświadomić kobiety, że na rynku pracy zachodzą ogromne zmiany. Zachęcamy je, aby się na nie otworzyły i chętniej przechodziły na stronę technologii – komentuje Joanna Pruszyńska - Witkowska, prezes Future Collars.

Kobiety na rynku pracy

Okazuje się, że tylko 19% kobiet jest zadowolonych z obecnej sytuacji zawodowej, ale aż 29% boi się zmiany pracy, a 23% straciło wiarę w swoje możliwości. Kobietom więc potrzeba motywacji, dodania odwagi do działania i wsparcia w procesie zmiany.  

Tymczasem promocja równości i różnorodności oraz rozwiązania prawne są mało skuteczne. Czy branża IT jest otwarta dla kobiet? Jak pracodawcy, a jak państwo mogą wykorzystać możliwości płynące z reskillingu i upskillingu?

O tym rozmawiały Dorota Hryniewiecka-Firlej, Prezes Pfizer Polska, Ewa Krupa, Dyrektorka Kultury i Rozwoju Orange Polska oraz Joanna Pruszyńska-Witkowska, Vice Prezes Future Collars podczas debaty online „Woman Update – kobiety na rynku pracy” zorganizowanej przez Future Collars i ośrodek THINKTANK 15 listopada 2022 r. Moderatorem rozmowy był Zbigniew Gajewski, Partner w ośrodku THINKTANK, autor analiz dotyczących wpływu nowych technologii na rynek pracy i edukację.

Ze względu na brak wiary w swoje kompetencje kobiety świadomie unikają obszarów, które uznawane są za typowo męskie.  

–  Kluczowe wydaje się dziś budowanie pewności siebie wśród kobiet we wszystkich branżach. Dużo się o tym mówi w przestrzeni publicznej, ale widoczny jest ogromny rozdźwięk pomiędzy tym, co firmy deklarują, a tym, co rzeczywiście jest wdrażane. Aktywizacja kobiet i budowanie kultury różnorodności w organizacjach to, co prawda, długi i pracochłonny proces, ale przynosi korzyści wszystkim, stwarzając idealne warunki do rozwoju – powiedziała prezes Pfizer Polska, Dorota Hryniewiecka – Firlej.

Liderzy niosą zmianę

Uczestniczki panelu były zgodne co do tego, że zmiany zaczynają się od menadżerów i osób zarządzających w organizacji. 

–  Firma powinna przyjąć odpowiednią strategię na poziomie zarządu, nawet jeśli jej wdrażanie zajmie kilka lat. Liderzy muszą być dla innych przykładem i to oni jako pierwsi powinni zachęcać kobiety do obejmowania ważnych stanowisk w firmach. Te działania należy prowadzić konsekwentnie i świadomie, potrzebne są długofalowe programy reskillingowe i upskillingowe, które pomogą kobietom w nabywaniu nowych kompetencji i zachęcą je do obejmowania odpowiedzialnych stanowisk – komentuje Ewa Krupa, Dyrektorka Kultury i Rozwoju Orange Polska.

Najważniejsze rekomendacje zawodowe dla kobiet to m.in.:

• stała edukacja i rozwijanie nowych kompetencji
• pozbywanie się złych nawyków i przyzwyczajeń, w tym szkodliwych stereotypów 
• walka z wyimaginowanymi ograniczeniami, nie tylko wśród mężczyzn, ale również kobiet, które niejednokrotnie same wykluczają się z wybranych branż i zawodów

Debata zorganizowana została w ramach kampanii Woman Update. Celem, który przyświeca pomysłodawczyniom akcji — Beacie Jarosz i Joannie Pruszyńskiej-Witkowskiej z Future Collars - jest przekonanie kobiet do podjęcia kroków w stronę ścieżki kariery w IT. Kampania ma zachęcać do odkrycia własnego potencjału oraz odnalezienia swojego miejsca w branży technologicznej. Partnerami akcji są Amazon, Pfizer, Orange, NESsT oraz PFR TFI. 

Woman Update 

Na stronie kampanii https://womanupdate.org/ znajdują się materiały, które dotyczą sytuacji kobiet na rynku pracy i przebranżowienia się. Poradnik “Wyjdź poza ramy” wspiera w procesie zmiany już od momentu podjęcia decyzji i pomaga w pokonywaniu barier związanych z przebranżowieniem. 

Cykl podcastów “Zainspiruj się z Woman Update” to wywiady z ekspertkami i liderkami branży IT, które udowadniają, że branża IT jest dla wszystkich, liczą się umiejętności, a nie płeć czy pochodzenie. 

Na stronie https://futurecollars.com znajduje się test predyspozycji IT Talent Profile, którego wyniki pomagają w wyborze ścieżki zawodowej dopasowanej do naturalnych talentów. Można też skorzystać z darmowych lekcji z zakresu różnych kursów z obszaru IT i sprawdzić, co jest najbardziej interesujące dla nas. 

Zaloguj się do IT

Hasło tegorocznej kampanii  Woman Update  “Zaloguj się do IT” ma stać się inspiracją dla kobiet do podejmowania kroków do wejścia do branży technologicznej. IT potrzebuje różnych kompetencji — nie tylko technicznych czy programistycznych, ale sprawdzą się tutaj też osoby z wcześniejszym doświadczeniem w różnych branżach. Zwiększający się odsetek kobiet pracujących w technologiach może pomóc w pokonaniu luki kompetencyjnej w wielu przedsiębiorstwach.  

Podział na umysły ścisłe i humanistyczne, na branże kobiece i męskie jest krzywdzący i hamuje rozwój zawodowy kobiet. Barierą nie jest płeć czy przypisywany jej czasem brak kompetencji. Badania Woman Update pokazują, że kobiety chcą się uczyć, ale powstrzymuje je przed tym brak czasu związany z obciążeniem niewidzialną pracą i obowiązkami domowymi oraz postrzeganie polskiego rynku pracy jako dyskryminującego dla kobiet. 

Kampania “Zaloguj się do IT”, pokazując historie czterech kobiet, które postanowiły wejść do IT, walczy z tymi barierami. Bohaterkami kampanii udowadniają, że kompetencje to nie kwestia płci, ale chęci rozwoju, ciężkiej pracy i determinacji. 

Reskilling i upskilling w interesie pracodawcy 

Cyfryzacja i robotyzacja stanowisk pracy staje się faktem, zagraża obecnemu kształtowi rynku pracy. Jednak mitem jest, że roboty zabiorą nam stanowiska pracy, a jedynie umiejętności cyfrowe zagwarantują nam zatrudnienie. W stechnicyzowanym świecie potrzebne będą umiejętności, które odróżnią człowieka od algorytmu i pozwolą na wykonywanie obowiązków w świecie hybrydowym.  

Kompetencje przyszłości to empatia, umiejętności komunikacyjne, adaptacyjne, menadżerskie, a także elastyczność i otwartość na zmiany i chęć do nauki. 

W interesie pracodawców jest zmapowanie niezbędnych kompetencji potrzebnych w organizacji i docenienie obecnych pracowników poprzez inwestycję w ich rozwój. Zyskują wówczas dwie strony — pracownik nowe kompetencje i ciągłość zatrudnienia lub atrakcyjność na rynku pracy, a pracodawcy — lojalnego specjalistę znającego kulturę organizacyjną firmy. Na szczęście w kwestii reskillingu i upskillingu zaczyna się coś zmieniać na najwyższych szczeblach. Ursula von der Leyen zaproponowała, żeby rok 2023 ogłosić “Europejskim Rokiem Umiejętności”. To otworzy nowe możliwości do podnoszenia swoich kompetencji dzięki wsparciu wielu organizacji.